نشریه آماد و فناوری دفاعی
پیاپی 9 (بهار 1400)

پیچیدگی قابل توجه پروژه های دفاعی از یک سو و محدودیت های بودجه ای از سویی دیگر مدیران و مسیولان مرتبط را وادار به انتخاب روش بهینه در فرآیند اکتساب فناوری کرده است. در چالش های این حوزه، استفاده ی منظم از مدیریت فناوری، ابزاری حیاتی در مدیریت فرآیند اکتساب فناوری محسوب می گردد. عواملی نظیر میزان اهمیت و ضرورت فناوری هدف، محدودیت های منابع مالی، میزان آمادگی قابلیت های فناورانه موجود جهت جذب فناوری هدف، میزان تجربه پیشین در کشور، امکان پذیری طرح، سطح تخصص و تجربه ی نیروی انسانی موجود و محدودیت های ایجاد شده از سوی منبع فناوری، می تواند در تصمیم نهادهای تصمیم گیرنده در خصوص انتخاب اکتساب فناوری داخلی یا خارجی موثر باشد. در پژوهش پیش رو، با استفاده از این شاخص ها روش های مختلف اکتساب فناوری در کشور رتبه بندی شده اند. به منظور رتبه بندی روش ها از روش تحلیل آماری تاپسیس استفاده شده است که از جمله روش های تصمیم گیری چند معیاره است.

پژوهش حاضر با هدف پهنه ‏بندی تهدیدهای اجتماعی و فرهنگی استان هرمزگان و رویکردی اجتماعی و نرم به تهدید انجام شده است. تحقیق حاضر از نوع ترکیبی یا آمیخته (کمی و کیفی) است که از دو روش اصلی تحلیل ثانویه داده‌های از قبل موجود و رسمی کشور و همچنین نظرخواهی کیفی از کارشناسان متخصص و نخبگان محلی درباره اهمیت و تعیین شاخص‌های مهم تهدید از طریق تحلیل سلسله مراتبی انجام شده است. پژوهش در سطح کلان انجام شده و به همین دلیل جامعه مورد بررسی، سطح مشاهده و سطح تحلیل شهرستان های استان هرمزگان است. یافته‌های مطالعه نشان می‌دهد که پهنه ‏های مرکزی استان شامل شهرستان‏های حاجی‏آباد، رودان، بندرعباس، خمیر، قشم و سیریک در معرض بیشترین میزان تهدیدهای اجتماعی و فرهنگی قرار دارند و شهرستان‏های شرقی و غربی دور از مرکز استان، کمتر در معرض تهدیدهای اجتماعی و فرهنگی قرار دارند که با توجه به وضعیت توسعه ‏یافتگی استان می‏توان گفت شهرستان‏های توسعه ‏یافته‏تر استان در معرض تهدیدهای بیشتری قرار دارند. اما شهرستان‌های کمتر توسعه یافته دور از مرکز استان با توجه به موقعیت مرزی و راهبردی استان، در حاشیه خلیج فارس در معرض تهدید جدی کاهش جمعیت و خالی از سکنه شدن قرار دارند.

صنعت مولد و دارای مزیت رقابتی، اهمیت ویژه‌ای برای ارتقای سطح توسعه کشورها، به‌خصوص در حوزه اقتصادی دارد. استانداردسازی، به‌عنوان اقدامی نظام‌مند در جهت دستیابی به خروجی‌های مناسب، می‌تواند زمینه مناسبی برای توسعه صنعتی کشور باشد. با ‌توجه ‌به جایگاه استانداردسازی در توسعه صنعتی، بررسی عوامل تاثیرگذار در بهبود استانداردسازی می‌تواند اطلاعات مناسبی را برای برنامه‌های توسعه صنعتی فراهم کند. از‌سوی‌دیگر، نیروهای انسانی به‌صورت مکرر در ادبیات مدیریت به‌عنوان منابع اصلی سازمان‌ها معرفی‌شده‌اند. با ‌توجه ‌به این موارد، در این مقاله تلاش شده است تا ارتباط توانمندی نیروهای انسانی با استانداردسازی فرآیندها در صنایع مختلف بررسی‌شده و مقایسه شود. با این هدف، سه صنعت خودروسازی، دفاعی و پتروشیمی انتخاب، سپس با مقایسه اطلاعات به‌دست‌آمده از تحلیل همبستگی در هر یک از سه صنعت، جایگاه نیروی انسانی در آن‌ها نمایش داده‌شده است

امروزه مسیله پایداری جمعیت و پراکنش جغرافیایی آن از مسایل مهم در سطح ملی و جهانی مرتبط با توسعه پایدار می باشد. عوامل زیادی ازجمله عوامل اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و طبیعی در مهاجرت افراد و تخلیه سکونتگاه های روستایی موثر هستند. فرسایش بادی به‌عنوان یک عامل طبیعی در کاهش کیفیت و کمیت زیستگاه انسانی در مناطق خشک و نیمه‌خشک ایران منجر به کاهش جمعیت و خالی شدن سکونتگاه های روستایی گردیده است. هدف از این مطالعه، بررسی کانون‌های فرسایش بادی در جنوب شرق ایران و ارتباط آن با شدت مهاجرت در مناطق مذکور است تا بتوان اولویت مکانی اقدامات مبارزه با فرسایش بادی را تعیین نمود. در این پژوهش به‌منظور شناسایی مناطق مستعد فرسایش بادی در جنوب شرق ایران به کمک داده‌ها و تصاویر ماهواره‌ای سنجش از دور در مجموع هفت لایه تعداد رخدادهای خشکسالی، دما، بارش، موقعیت مکانی خاک‌های ماسه‌ای، تعداد رخدادهای طوفان گرد و غبار، مناطق تخریب یافته خاک توسط انسان و شاخص تاثیر انسانی استفاده ‌شده است. به هر یک از این شاخص ها با توجه به نظر کارشناسی یک وزن با روش تحلیل سلسله مراتبی در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی اختصاص داده ‌شده است. در مرحله بعد با استفاده از آمار جمعیت مستخرج از سرشماری نفوس و مسکن سال‌های 1390 و 1395، آمار جمعیت روستاها در جنوب شرق ایران مورد بررسی قرار گرفت. با مقایسه نقشه نهایی شدت مهاجرت (تخلیه سکونتگاه ها) با نقشه مناطق مستعد فرسایش بادی به‌وسیله ضریب کاپا، میزان تطابق 64 درصد محاسبه گردید. بالاترین اولویت از نظر مساحت مربوط به شهرستان های نیمروز، نهبندان، خاش، ایرانشهر، سراوان، کنارک، بندرعباس، رودبار جنوب و رودان می باشد.

امروزه توسعه اقتصاد دانش‌بنیان از مهم‌ترین اهداف همه کشورهای دنیاست. رشد و توسعه کسب‌وکارهای دانش‌بنیان مستلزم تامین سرمایه است و این در حالی است که در بسیاری از کشورها، سرمایه‌های داخلی برای پیشبرد اهداف توسعه‌ای کفایت نمی‌کند. این امر باعث شده است بسیاری از کشورها، تمایل به جذب سرمایه‌های خارجی پیدا کنند. سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی یکی از مولفه‌های اثرگذار بر توسعه کشورهای در حال توسعه است. با این‌حال واهدی دال بر رابطه مثبت یا منفی آن با اقتصاد دانش‌بنیان وجود ندارد. در این پژوهش تلاش شده است رابطه سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی و اقتصاد دانش‌بنیان مورد بررسی قرار گیرد. به این منظور نخست بر اساس رهنمون‌های بانک جهانی شاخص اقتصاد دانشی برای کشور چین به عنوان کشوری در حال توسعه و کانادا به‌عنوان کشوری توسعه‌یافته برای سال‌های 1997 تا 2016 محاسبه شده و سپس با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون رابطه میان سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی و اقتصاد دانش‌بنیان در این دو کشور مورد بررسی قرار گرفته است. بر اساس نتایج پژوهش، سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی و اقتصاد دانش‌بنیان در کشور کانادا فاقد رابطه معنادار و در چین دارای رابطه معنادار هستند. در پایان دلالت‌های حاصل از این پژوهش برای توسعه اقتصاد دانش‌بنیان در ایران مورد بررسی قرار گرفته است.

بیابان‌زایی یک فرایند غیرقابل بازگشت است که تحت تاثیر چندین عامل ایجاد و از ترکیب تمایل و استعداد طبیعی محیط با مداخلات انسانی و تغییر اقلیم نمایان می‌شود. بیابان‌زایی اساسا در مناطق خشک رخ می‌دهد اما دامنه وسیعی از محیط، اقلیم و جوامع انسانی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. حدود 80 درصد از مساحت ایران در مناطق خشک و نیمه‌خشک واقع شده است که یک سوم این مناطق در معرض خطر شدید پدیده بیابان‌زایی قرار دارند و همواره بیابان‌زایی به عنوان اصلی ترین مانع پیشرفت و توسعه این مناطق به شمار می رود. بنابراین ارزیابی شدت خطر و شناسایی مهم‌ترین معیارهای بیابان‌زایی با استفاده از مدل های مناسب تجربی – عددی به عنوان پایه ارزیابی ریسک و مبنای تدوین برنامه‌های مدیریتی، الزامی است. این تحقیق در منطقه بیابانی تایباد-باخرز، استان خراسان رضوی با هدف تهیه نقشه شدت خطر، ریسک بیابان‌زایی و تدوین برنامه مدیریتی متنوع کنترل بیابان انجام شده است. به منظور ارزیابی خطر بیابان‌زایی از مدل نه معیاری IMDPA و رخساره‌های ژیومورفولوژی استفاده‌ شده که در آن نقشه واحدهای کاری بر اساس نقشه‌های، زمین‌شناسی، کاربری اراضی، تصاویر ماهواره‌ای و بازدیدهای میدانی تهیه و نقشه ریسک با ترکیب نقشه‌های شدت خطر، فراوانی و درجه آسیب‌پذیری عناصر بر اساس معادله ریسک ایجاد شد. براساس نتایج ارزیابی، اولویت بندی معیارها در بیابان‌زایی منطقه، عبارت‌اند از: اقلیم، فرسایش، کشاورزی، زمین‌شناسی، پوشش گیاهی، اقتصادی- اجتماعی، خاک، توسعه تکنولوژی و آب زیرزمینی. به علاوه 63 درصد از مساحت منطقه در کلاس خطر بیابان‌زایی با شدت بحرانی (III) و ریسک بحرانی (III و IV)، قرار گرفت. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که معیارهایی که ارتباط مستقیم انسان با محیط و منابع را نشان می‌دهد، بیشترین تاثیر را در شدت بیابان‌زایی منطقه دارند. در نهایت برنامه ای در قالب شش راهبرد مدیریتی در جهت توسعه پایدار و ایجاد شرایط باثبات در منطقه ارایه گردید.